Ateşli Çocuğa Yaklaşım

Ateşli çocuğa yaklaşım. Çocuklarda ateş biz anne babaların en büyük korkularından. Çocuk Doktorumuz Sevgili Sevil Öztürk de bu konuyla merhaba diyor bizlere.

5 dakika

Ateşli Çocuğa Yaklaşım İçin Ateşe Genel Bakış

Öncelikle ateş, hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkan bir bulgu olarak kabul edilmesi gerekir. Biz hekimler ateşin mikroplarla savaş sırasında gerekli bir mekanizma olduğunu savunmaktayız.

Ancak çocuklarda 7 yaşına kadar ateşe bağlı havale riski olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden kontrol altında tutulması gereken bir durumdur. Ateşli havalenin aileler için önemli bir endişe kaynağı olduğu bilinmektedir. Bilinenin aksine basit ateşli havalelerde beyinde kalıcı hasar olmamaktadır. Ateşli çocukların çok az bir kısmında yaşamı tehdit eden ciddi bakteriyel enfeksiyonlar söz konusudur.

Biz hekimler için ateşin nedenini saptamak ise bir zorunluluktur. Özellikle 3 yaşın altındaki çocuklarda bu durum daha da önem kazanmaktadır. Öncelikle hastanın ailesinden öyküsü alınır. Sonrasında yapılan fizik muayene sonucunda ateş odağı bulunamadıysa mutlaka laboratuvar incelemesi yapılması gerekir.

Ateşin Tanımı

Vücut ısısını koltuk altı, kulak yolu, alın, rektal veya ağızdan ölçebiliriz.

Rektal ölçümde 38°C ve Koltukaltı ölçümde ise 37.5°C ve üzeri ısı saptandığında çocuklar ateşli olarak tanımlanır.
Koltukaltı 38.5°C’den ve rektal 39°C’den fazla vücut ısısı ise yüksek ateş olarak tanımlanır.

Ateş Ölçüm Cihazları

Dijital termometreler; ucuzdur, yaygındır. Ve sıcaklığı ölçmek için en doğru yoldur.
Civa içeren cam termometreler; termometre kırılırsa cıvaya maruz kalma potansiyel riskleri nedeniyle (toksiktir) önermiyoruz. Dijital bir termometre yoksa, kullanmadan önce cam termometrenin dikkatlice salladığınızdan emin olunuz.
Plastik şerit ve emzik termometreler; bunlar dijital termometre kadar doğru değildir ve kullanılmasını önermiyoruz.

Ateş Ölçüm Yöntemleri

Rektal ölçüm için çocuk veya bebek sırt üstü yatırılır. Önce termometrenin sonuna az miktarda vazelin uygulamalısınız. Sonra termometrenin gümüş ucu görülemeyinceye kadar termometrenizi çocuğun anüsüne hafifçe sokulur.
Oral (ağız içinden) ölçümde çocuğunuz son 30 dakikada içerisinde sıcak veya soğuk bir yiyecek veya içecek tüketirse ölçüm yanıltıcı olacaktır. Termometre soğuk su ve sabun ile temizlenmeli. Termometrenin ucu, çocuğun dilinin altına gelecek şekilde yerleştirilir. Sonrasında çocuğun termometreyi dudakları arasında tutmasını isteyin.
Koltuk altı ölçümde çocuğun koltukaltı terli ya da ıslak olmamalıdır. Termometrenin ucu çocuğun kuru koltuk altına yerleştirerek 4-5 dakika termometreyi yerinde tutulur.
Kulaktan ölçüm rektal veya oral termometreler kadar doğru sonuç vermeyebilir. Kulak tüpleri ve kulak enfeksiyonları kulaktan ölçüme engel değildir ve kulak ısısının doğruluğunu etkilemez. Kulaktan ısıyı doğru olarak ölçmek önemlidir. Ebeveyn çocuğun kulağını geri çektikten sonra probu sokarak 2 saniye kadar beklemelidir.
Temassız cihazla alından ölçüm: Temporal arter sıcaklığı alnın üstünden veya kulağın önünden, cihazın cinsine göre temas ederek veya kızılötesi sensör sayesinde temassız olarak ölçülür.

Ateşin Nedenleri

Ateşli çocuğa yaklaşım için nedenlere bakalım.

Çocuklarda ateşin en yaygın nedeni enfeksiyonlardır. Soğuk algınlığı, ishal, kulak enfeksiyonları, krup, bronşiolit ve idrar yolu enfeksiyonları gibi yaygın viral ve bakteriyel etkenler ateşe neden olan en olası hastalıklardır.
Diş çıkarmanın ateşe neden olduğu yaygın bir inanıştır. Ancak bunu destekleyen bilimsel kanıtlar çok azdır veya hiç yoktur. Bu fikri tamamen çürütmek zor olsa da diğer ateş nedenleri araştırılmalıdır. Ve 38,5 °C üzerindeki sıcaklıklarda diş çıkarma asla düşünülmemelidir.
Üç aydan küçük çocukların çok fazla giydirilmesi veya battaniyeye sarılması çocuğun sıcaklığını hafifçe artırabilir.
Bazı çocukluk aşıları ateşe neden olabilir. Ateşin zamanlaması, hangi aşının verildiğine bağlı olarak değişir.
Bir çocuğun ateşinin yükseklik derecesi hastalığının şiddeti ile her zaman doğru orantılı olmaz. Çok yüksek ateş mutlaka ciddi bir hastalık olduğu anlamına gelmez. Çocuğun genel görünümü, davranışları, fiziksel aktivitesi ya da ek hastalık bulguları daha önemlidir.

Doktora Gidilmesi Gereken Ateşli Durumlar

Çocuğunuz sizinle iletişime geçmiyor ya da yanmakta zorlanıyorsa
Sürekli ağlıyor huysuz yada sinirliyse
Bir şey yiyip içmeyi reddediyor ya da yemesine rağmen kusuyorsa
İki veya üç günden uzun süren ishal var ya da kötüleşiyorsa
Şiddetli bir baş ağrısı ya da şiddetli karın ağrısı varsa
Nefes almakta zorlanıyorsa
Deride döküntüsü ya da boyunda sertlik varsa
Boğaz ağrısı, kulak ağrısı, idrar yaparken ağrı, yanma hissediyorsa uzman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.

Bebeğin nasıl göründüğüne bakılmaksızın;

Ateşi yüksek,
Yaşı üç aydan küçük tüm bebekler
Yaşı 3 aydan 3 yıla kadar olan bebeklerde
3 günden fazla süreyle ateşi devam eden veya hasta görünen çocuklar
Yaşı 3 ay ile 3 yaş arasında olan ateşi 38,5° C veya daha yüksek olan çocuklar
Oral, rektal, timpanik membran veya alın sıcakları 40° C veya daha yüksek olan veya koltuk altı 39,4° C veya daha yüksek olan her yaştaki çocuklar
Her yaşta ateşli nöbet (6 ay-6 yaş arasında 38° C üzerinde vücut sıcaklığında ortaya çıkan nöbet) geçiren çocuklar
Ateşleri sadece birkaç saat sürse bile 7 günden uzun süren tekrarlayan ateşli çocuklar
Ateşi olan ve kalp rahatsızlığı, kanser, lupus veya orak hücreli anemi gibi kronik tıbbi problemleri olan her yaştaki çocuklar
Ateşi olan çocuklar için yeni bir cilt döküntüsü ortaya çıkarsa doktara götürülmelidir.

Ateşli Çocuğa Yaklaşım Tedavi Aşaması

Bir çocuğun kalp, akciğer, beyin veya sinir sistemi hastalıkları da dahil olmak üzere altta yatan tıbbi bir sorunu varsa, ateşi tedavi etmek önerilir. Geçmişte ateşli nöbet geçiren çocuklarda ateşi düşürmenin nöbeti önlemede yeterli olduğunu gösteren kanıtlar olmasa da ateşi düşürmek gerekli bir önlemdir. Vücut ısısı 38.5° C dan düşük olan, sağlıklı ve normal davranan üç aydan büyük bir çocukta ateş tedavi edilmeden izlenebilir.

Sıvı alımını artırın. Çocuğun yeterli miktarda sıvı içmesi teşvik etmelidir.
Dinlenmesini teşvik edin. Vücut sıcaklığı normale döndükten 24 saat sonra gündelik hayata devam edebilir.
Banyo yaptırın. Küveti ılık su ile doldurun. Çocuğunuzu 15-20 dakika suyun içinde oturtun. Bir süngeri ıslatarak onu çocuğunuzun vücudunun etrafında gezdirin. Ya da büyük bir havluyu ılık su ile ıslatıp tüm vücudunu havluya sarın. Kesinlikle alkol, sirke kolonya gibi kompreslerle ateşi düşürmeye çalışmayın.
Ateş düşürücü ilaç tedavisi uygulayın. Ev önlemlerine rağmen ateş 38,5 °C altına düşürülemiyorsa ilaç tedavisi verilmesi gerekebilir. Çocuklarda ateş düşürücü tedavide en sık iki ilaç grubu tercih edilmektedir; Parasetemol ( Calpol susp, paranox fitil ) ve ibuprofen (Dolven susp). Bu tedaviler, çocuğun rahatsızlığını azaltabilir ve çocuğun sıcaklığını 1 ila 1.5 ° C düşürebilir. Aspirin, Reye sendromu olarak bilinen nadir ancak ciddi bir hastalığa neden olabileceğinden 18 yaşın altındaki ateşli çocuklarda kullanımı önerilmez.

Parasetemol etken maddeli ilaçlar her 4-6 saatte bir verilebilir. Ancak 24 saatlik periyotta beş kereden fazla verilmemelidir. 3 aydan küçük çocuklarda ise uzman doktora danışılmadan kullanılmamalıdır. Parasetemol dozu, çocuğun kilosuna göre (yaş değil) hesaplanmalıdır.

İbuprofen etken maddeli ilaçlar her altı saatte bir verilebilir. Ibuprofen altı aydan küçük çocuklarda kullanılmamalıdır. İbuprofen dozu, çocuğun ağırlığına (yaşına değil) dayalı olarak hesaplanmalıdır.