Ekmeğin Tanrıçası Demeter

DEMETER, insanlığı dünyanın zengin lütfuyla besleyen Olimpos’lu tarım, tahıl ve ekmek tanrıçasıdır.

Genellikle bir taç giyen, buğday demetleri ve bir meşale taşıyan olgun bir kadın olarak tasvir edilmiştir.

Demeter genellikle tam giyinik görünümlü bir kadın olarak tasvir edilmiştir. Ya tahtta oturur ya da asil bir şekilde uzatılmış bir eli ile gururla ayakta durur. Bazen, neredeyse her zaman yakınında olan kızı Persephone’yi içeren bir arabaya binerken betimlenir.

Tanrıçalar nitelikleri ve sembolleri ile görünürler. Bereketin diğer adı Demeter için bu semboller; asa, mısır başakları, buğday demeti, meşale ve bazen de çiçeklerden hazırlanmış bir taç olarak karşımıza çıkar.

Kanunları Hatırlatan Tahılın Kadını Kimdir?

Demeter, çoğunlukla Yiyecek ve Tahıl Verici veya kısaca “Tahılın Kadını” olarak bilinir. Bununla birlikte, bitkilerin ve mevsimlerin döngüleri kadar hayati bir şeye başkanlık ettiği için, Antik Yunanlılar O’na “Kanunları Hatırlatan” olarak da anlam yüklerler. Ve onu bu şekilde anmak için Tesmophoria adı verilen yalnızca kadınlara özel bir festival düzenlenir. Festivalin adına da “Demeter’in Takipçileri” derler.

Adına yüklenen diğer sıfatlar da şunlardır: “Yeşil”, “Hediye Veren”, “Yiyecek Taşıyıcısı” ve “Büyük Anne”.

Demeter, Cronus ve Rhea’nın altı çocuğundan biriydi. (ortanca kızları ve ikinci çocukları) Hestia’dan sonra, ancak Hera ve erkek kardeşleri Hades, Poseidon ve Zeus’tan önce doğdu. Tüm kardeşleri gibi o da Zeus’un müdahalesi sonucu babası tarafından yutulmuş ve daha sonra kusulmuştur.

Demeter nadiren bir erkek eşle tasvir edildi. Ölümlü Lasion ve kardeşleri Poseidon ve Zeus – tek değilse de – istisnalar en dikkate değer olanlarıdır.

Hayatının başlarında Demeter, Lasion adında bir ölümlüye aşık olur. Zeus, böylesine saygın bir tanrıçanın bir ölümlüyle ilişki kurmasını uygun görmemiş ve Lasion’ı şimşekleri ile cezalandırmıştır. Ama o zamana kadar Demeter ikizlere hamiledir: Ploutos ve Philomelus, birincisi zenginlik tanrısı ve ikincisi, çiftçiliğin hamisi olacaktır.

Ve Persephone

Sonunda Demeter, Zeus‘un dördüncü karısı olur. Birlikteliklerinden Demeter’in en tanınmış çocuğu Persephone doğar.

Demeter’le ilgili en önemli efsane, kızı Persephone’nin Hades tarafından kaçırılması ve Demeter’in kızını kurtarma çabaları üzerinedir.

Yeraltı Tanrısı Hades, Demeter’in bakire kızına aşık olur ve onunla evlenmeye karar verir. Böylece, bir gün kız arkadaşlarıyla çiçek toplarken, güzel kokulu ve anlatılamayacak kadar güzel bir nergis kullanarak onu kenara çeker ve sonra onu arabasıyla birlikte uçurumdan fırlatır. 

Üzüntülü Demeter, kızını bulmak için dokuz gün boyunca dünyayı dolaşır. Sonra, onuncu gün, Hekate ona gördüklerini anlatır ve Güneş Tanrısı Helios, hikâyesini doğrular. Demeter artık sadece kalbi kırık değildir. Artık o da çok öfkeli ve hırslıdır. Özellikle de tüm planları onaylayan ve Hades’e ve ona yardım eden Zeus’a…

Böylece Demeter, Olimpos Dağı‘ndan ayrılır ve yaşlı bir kadın kılığına girerek, kızı için ölümlüler arasında yas tutmaya gider. Yaşlı hizmetçi Lambe yaptığı esprilerle onu neşelendirir ve Demeter haftalar sonra ilk kez güler.  

Çocuğun varsa dünya yalan dünya

Persephone kaçırıldığında, Zeus ve Persephone’nin kaçırılmasının arkasındaki suçluyu bilen diğer tanrılar, Demeter’e söyleyemeyecek kadar korkarlar. Demeter, Persephone’nin yokluğunda perişan olur ve dünyayı etkilemeye başlar. Bir zamanlar bol olan topraklar sertleşmeye ve giderek verimsizleşmeye başlar. Güneş zayıflamaya başlar ve soğuk fırtınalı rüzgârlar ve dondurucu soğuklar ekinlerin büyümesini engeller. 

Demeter bütün bir yılını yeni inşa ettiği tapınağında yaşayarak, yas tutarak ve keder içinde doğurganlık ve tarım tanrıçası olarak tüm görevlerini ihmal ederek geçirir. Sonuç olarak, dünya çoraklaşır ve insanlar açlıktan ölmeye başlar. Tüm tanrıları birer birer hediyeler ve ricalarla Demeter’e gönderemedikten sonra Zeus, insanlığın gezegenden silinmesini istemiyorsa Persephone’yi annesine geri getirmesi gerektiğini anlar.

Sonunda Helios ve Hekate, Demeter’in yardımına gelir ve ona Persephone’yi Hades’in aldığını ve Zeus’tan izin aldığını söylerler. Demeter öfkeyle kıtlığı sürdürür. Onu reddedenleri cezalandırır. Kabul edenleri ise kutsayarak günlerce kasabadan kasabaya dolaşır.

Zaman geçtikçe Zeus, yiyecek yetiştiremedikleri için insan ırkının yok olacağı için korkmaya başlar. Demeter’i Olympus’a çağırır ve onun yeryüzü üzerindeki kötü etkisini durdurmasını ister. Demeter, kıtlığı ve soğuk havayı ancak kızının kendisine iade edilmesi halinde durduracağına söz verir.

Ancak…

Zeus yumuşar ve mesajı Hades’e iletir. Hades, insanlığın iyiliği için Persephone’nin annesine dönmesine izin vermeyi kabul eder. Ancak, Persephone Yeraltı Dünyası’ndan ayrılmadan önceki son birlikteliklerinde Hades, Persephone’ye bir nar verir.

Ölümsüzlerin, Yeraltı Dünyasından herhangi bir şey yemenin, oradan asla ayrılamayacağı anlamına geleceği yaygın bir bilgidir. Persephone – bazıları bu sihri bildiğini söylüyor, bazıları bilmediğini söylüyor – narın üçte birini yer. 

Demeter, kızının bu zor davasını kazanır ve Zeus ile pazarlık yapar.

Sonuç şudur: Persephone her yıl kocasıyla birlikte Yeraltı Dünyası’na geri döner ve yılın üçte birinde orada kalır. Yılın geri kalanında annesiyle birlikte olabilir. 

Bu döngü -bir anne ve kızının tekrar bir araya gelip ayrılması, kederin kabule dönüşmesi, ölüler diyarına iniş ve canlılar diyarına çıkış- Demeter’i ve mevsimlerin döngüsel doğasını temsil eder. Persephone Yeraltı Dünyasındayken kış bastırır. Yavaş yavaş, Demeter kızının yaklaşan dönüşüyle ​​daha mutlu olurken, biz de bahara adım atarız. Anne ve kızının yeniden bir araya gelmesiyle yaz ayları çiçekler açar. Demeter kasvetli bir şekilde kızını tekrar Yeraltı Dünyası’na bırakırken sonbahar yeniden süzülmeye başlar.

Demeter, Athena gibi militan bir tanrıça veya Tanrıların Kraliçesi Hera kadar kötü niyetli olarak görülmediği için bazen hafife alınmıştır. Çoğu zaman nazik ama öğreticidir, insanlara çiftçilik görevlerinde yardım eder. Yaşadığı bu dramdan sonra Demeter bu kadar hafife alınmadığı söylenir. En çok tapılan ölümsüz tanrıçalardan biri olan Demeter, gücü ve etkisi ile insanlığın hayatta kalması için gerekli en önemli anlama sahiptir. 

Homerik İlahiler, Homeros’un tarzında yazılmış anonim şiirlerdir.
Demeter’e yazılmış olan ilahi’nin çevirisi; ^Kaynak

Şarkısını söyleyeceğim saygıdeğer tanrıça, gür saçlı Demeter’in,           [1]
ve Hades’in kaçırdığı uzun bacaklı kızının
(gürleyen, gümbürdeyen Zeus ele verdi onu)
bakire kızlarıyla oynarken Okeanos’un,
Parlak meyveler veren, Altınbaşak Demeter’den çok uzakta.
Topladı yemyeşil çayır çiçekleri: güller, çiğdemler,
güzel menekşeler, süsenler, sümbüller ve bir nergis
Gaia yetiştirmişti, baştan çıkarmak için çiçeği burnunda kızı,
Uyarak Zeus’un emrine, memnun etmek için Lord Hades’i.
Büyüleyici manzara karşısında hayrete düştü herkes,
ölümsüz tanrılar ve ölümlü halk:                                                                 

[11]

Yüzlerce mis kokulu çiçek açtı kökünden
ve güldü yukarıdaki uçsuz bucaksız gökyüzü,
tekmil yeryüzü ve denizin tuzlu dalgaları.
Şaşkınlıkla, uzattı iki elini birden koparmak için
büyüleyici çiçeği ve bir yarık açıldı
Nyssian Ovası’nda. Fırlayıverdi Lord Hades dışarı,
pek çok ismi olan tanrı, ölümsüz atlarının üzerinde.
Kapıp götürdü rızası olmayan kızı
altın arabasına bindirip, ağlayıp çığlık attı yüksek sesle
seslendi kız, Kronos’un oğluna, en yüce ve en üstün babasına.                        [21]      
Ne ölümsüz tanrılar ne de ölümlü halk
duydu çığlığını kızın, ne de yemişleriyle parlayan Zeytin;
Perses’in yufka yürekli kızı,
duydu mağarasından ışık ile örtülü Hekate,
ve duydu Lord Helios, Hyperion’un parlayan oğlu,
babasına, Kronos’un oğluna seslenen kızı.
Zeus tanrılardan uzakta, oturmuş dualarla yankılanan tapınağında
kabul ediyordu ölümlülerden gelen zengin sunuları.
Ama babasının kardeşi, Kronos’un pek çok ismi olan oğlu,
Ölülerin Efendisi, kaçırdı rızası olmadan kızı                                                       

[31]

ölümsüz atlarına binip uzaklaştı Zeus’un başını sallamasıyla.
Bakabilirken Tanrıça hala yeryüzüne
ve yıldızlı gökyüzüne, balıklarla dolu güçlü akışına denizin ve
güneş ışınlarına, umuyordu hala sevgili annesini görmeyi ve
sonsuza dek yaşayan tanrı soyunu:
Kederli olsa da güçlü zihnini büyülüyordu umut.
Ama yankılandı dağların zirveleri ve denizin derinlikleri
sonsuz çığlığıyla ve duydu tanrıça annesi kızını.
Yüreğini keskin bir keder kapladı; iki eliyle
yırtıp attı güzel saçlarındaki örtüyü,                                                            

[41]

attı omuzlarına siyah bir pelerin
ve uçarak bir kuş misali besleyici toprakların ve denizin üzerinde
koyuldu aramaya: ama ne ölümsüz tanrılar
ne de ölümlü halk söyledi gerçeği ona,
ne de göründü haber getiren kehanet kuşları.
Dokuz gün boyunca Kutsal Demeter
dolaştı yeryüzünde, elinde alev alev yanan meşalelerle,
yemedi bir kez olsun ambrosia, içmedi tatlı nektardan
ya da yıkamadı tenini yas tutarken.
Ama göründüğünde onuncu ışıltılı Şafak,                                                      [51]
Hekate ellerinde meşalelerle karşıladı onu
ve şu sözleri söyleyerek yaklaştı ona:
“Mevsimleri getiren, parlak meyveler veren kutsal Demeter,
göksel tanrılardan ya da ölümlü halktan hangisi
Persephone’yi kaçırıp ruhunu kederlendirdi?
Duydum ağladığını ama görmedim kendi gözlerimle
kimin kaçırdığını. Söylüyorum tüm gerçeği sana.”
Hekate sordu ama Rhea’nın gür saçlı kızı
durmadı yanıt vermek için. Uzaklaştı hızla
elinde alev alev yanan meşalelerle, arkasındaydı Hekate de.             

[61]

Yanına gittiler tanrıları ve ölümlüleri izleyen Helios’un
ve durdular atlarının önünde. Şöyle dedi göksel tanrıça:
“Bana saygı göster Helios, tanrılar arasında bir tanrıça olarak, bir zamanlar
neşelendirdim sözlerimle ya da tavırlarımla yüreğini ve ruhunu.
Doğurduğum kız güzel bir çiçek gibidir, onu görmek zevk verir,
Duydum çığlığını kıraç havada, zorla götürülmüş gibiydi sanki
ama görmedim onu. Oysa sen aydınlık gökyüzünden
seyrederin ışınlarınla, uçsuz bucaksız yeryüzünü ve denizi:
Anlat bana dürüstçe, gördüysen eğer sevgili çocuğumu,                                           [71]
arzusu olmaksızın, onu benden kimin kaçırdığını
ve ortadan kaybolan tanrı ya da ölümlü insanı?”
O sordu ve yanıtladı Helios:
“Kutsal Demeter, Rhea’nın gür saçlı kızı,
öğreneceksin: Sonsuz sana saygım ve acıyorum
çelimsiz çocuğun için duyduğun kedere.
Başka tanrı değil bulut toplayan Zeus’tan,
kızı, kendi kardeşi Hades’e genç karısı olarak veren.
Atlarının üstünde götürdü onu
sisli karanlığa, kız avaz avaz bağırırken.                                                                     [81]
Ama Tanrıça, vazgeç güçlü yasından;
bırak sonsuz öfkeni. Hades tanrılar arasında
uygunsuz bir koca değil kızına:
Birçok Ölünün Efendisi, öz kardeşin aynı soydan.
Onura gelince, paylaşım yapıldığında, kazandı üçüncü payı
ve şimdi yaşıyor yönetmek için kendisine pay edilenlerin arasında.”
Bunları anlattıktan sonra Helios çağırdı atlarını, seslenişiyle
atlar da çektiler arabayı hızla uzun kanatlı kuşlar misali.
Ama daha korkunç ve daha acı bir keder kapladı yüreğini.
Sonra, öfkelenerek bulutları karartan Zeus’a,                                                     [91]
ayrıldı tanrılar meclisinden ve yüce Olympos’tan
ve dolaştı insanların şehirlerini ve zengin tarlalarını,
uzun bir süre gizledi suretini. Hiçbir erkek
ya da kadın tanıyamadı onu baktıklarında,
evine gelene dek düşünceli Keleos’un
tütsü sunan Eleusis’in tapınak yöneticisinin.
Oturmuş yola yakın bir yere, yüreği kederli,
kasabalıların su aldığı Kız Kuyusu’nun yanına,
üzerine gölge düşüren bir zeytin ağacının altına;
Uzun zaman önce doğmuş yaşlı bir kadına benziyordu,                                  

[101]

çocuğu ya da süslü Afrodit’in armağanları olmayan,
erdemli bir kralın çocuklarının dadısına
ya da kralın yankılı sarayında bir hizmetçiye.
Eleusinos oğlu Keleos’un kızları, gördüler onu
kuyu suyunu çekip götürmeye geldiklerinde
babalarının evine tunç testilerle.
Dört tanrıça gibi, çiçek açtılar gençlikleriyle:
Kallidike, Kleisidike, güzel Demo
ve Kallithoe, en büyüğü hepsinin.
Tanıyamadılar onu, çünkü ölümlüler zorlanırlar tanrıları görmekte.               [111]
Yanına geldiklerinde, dökülüverdi sözcükler çabucak:
“Kimsin ve nereden geliyorsun, eski halktan yaşlı kadın?
Neden uzak duruyorsun şehirden ve uğramıyorsun evlere?
Kadınlar var gölgeli konaklarda
seninle aynı yaşta ve senden daha genç,
sana hem diliyle hem de davranışlarıyla nazik yaklaşacak.”
Onlar sordular ve kutsal tanrıça yanıtladı:
“Sevgili çocuklar, kadınlardan her kim olursanız olun,
selam size. Madem sordunuz, anlatayım hikâyemi size;
doğrusunu söylemek gerekirse:                                                                   [121]
Doso benim adım, hanımannem tarafından verilen.
Denizin engin kucağından, Girit’ten geldim,
istemiyordum, ama zorladılar beni
kaçırıldım korsanlar tarafından. Karaya yanaştığında
Thorikos’ta hızlı gemileri, kadınlar hep birlikte
ayakbastılar kıyıya ve korsanlar hazırladılar akşam yemeği
geminin kıç halatlarının yanında.
Ama canım çekmiyordu lezzetli yemeği.
Gizlice, acele ederek karanlık yolda yürüdüm.
Kaçtım zorba efendilerimden, böylece satamadılar beni                           [131]
satın almadıkları bir köle olan beni, çıkaramadılar bedelimin tadını.
Başıboş dolaştıktan sonra, geldim buraya, hiç bilmeden
hangi toprak olduğunu ya da kimlerin yaşadığını.
Umarım Olimposluların evindeki herkes
bağışlar size iyi eşler ve çocuklar
ailenizin de dilediği gibi: şimdi bana acıyın kızlar

[kayıp satırlar]

Sevgili çocuklar, söyleyin bana hangi karı kocanın evine
gidebileceğimi ve çalışayım onlar için seve seve
yaşlı bir kadının yapabileceği her işte:
Besleyebilirim yeni doğmuş bir bebeği kucağımda güzelce,                     [141]
idare edebilirim bir evi, hazırlayabilirim
efendinin yatağını iyi döşenmiş odasında
ve yardımcı olabilirim kadınlara tüm işlerinde.”
Tanrıça böyle dedi. Çarçabuk, Kallidike,
Keleos’un en güzel kızı yanıt verdi:
“Sevgili ana, mecburen tanrıların armağanlarına ve acılarına
katlanmak zorundayız biz insanlar; daha güçlüdür tanrılar.
Söyleyeceğim sana her şeyi olduğu gibi ve sayacağım adlarını
bir bir buradaki şerefli adamların;
Önde gelen kişilerdir halk arasında ve korurlar                                        [151]
kent surlarını öğütleri ve isabetli kararlarıyla.
Onlar bilge Triptolemos, Diokles,
Polyxeinos, kusursuz Eumolpos,
Dolichos ve bizim kahraman babamızdır –
evi çekip çevirir hepsinin karıları.
Hiçbiri seni küçümsemez görür görmez
ya da uzak tutmaz evlerinden,
aksine: hoş karşılarlar seni, tanrısal birisin sen.
Lütfen bekleyin, gidelim biz babamızın evine
danışalım doğrudan annemiz Metaneira’ya                                              [161]
tüm konuştuklarımızı: ikna edebilir sizi
başka bir ev aramaya değil de, bizim evimize gelmeye.
Emziriyor tek oğlunu sağlam yapılı salonlarda,
geç doğmuş, uğruna çok dua edilmiş, el üstünde tutulan evladını.
Büyütürsen eğer onu delikanlılık çağına gelene kadar,
imrenir seni gören her kadın:
Verir annemiz çok yüklü bir armağan.”
Kız ısrar etti ve salladı tanrıça başını.
Sonra taşıdılar gururla su dolu parlak testilerini.
Gelince babalarının büyük evine, hızlıca anlattılar                                        [171]
gördüklerini ve işittiklerini annelerin. Hemen,
istedi kadına yüklü bir ücret teklif etmelerini.
Geyikler ya da yavru düveler gibi, baharda
otlayıp karınları doymuş bir halde çayırda zıplayan,
uçuşan entarilerinin kıvrımlarını yukarı kaldırarak,
başladılar koşmaya çukur araba yolundan aşağı
saçları omuzlarının üzerinde çiçeklenmiş çiğdemler gibi parlarken.
Geldiler yolun kenarında bekleyen görkemli tanrıçanın yanına

ve götürdüler onu babalarının evine.

Peşlerinden yürüdü Demeter, kederliydi yüreği,                                          [181]
örtülüydü başı. Koyu mavi bir entari
dalgalanıyordu tanrıçanın narin ayaklarının üzerinde.
Çabucak vardılar soylu Keleos’un evine;
sundurmadan geçip, yürüdüler annelerinin yanına
sağlam çatıyı destekleyen bir kolonun yanında oturan,
çocuğunu, yeni doğan yavrusunu göğsüne bastığı yere.
Koştular annelerine doğru, ama tanrıça ayakbastı eşiğe,
değiyordu başı kirişe, kapı aralığı kutsal ışıkla doluydu.
Ele geçirdi Metaneira’yı hayret, şükran ve yoğun bir korku.
Ayağa kalkarak sundu tanrıçaya tahtını.                                                  [191]
Mevsimleri getiren, parlak meyveler veren Demeter,
oturmak istemedi ışıltılı tahta,
bekledi sessizce gözlerini yere dikip
ta ki dikkatli, akıllı lambe bir tabure getirip
üzerine gümüşi bir post serene kadar.
Sonra oturdu tanrıça, peçesini önünde tutarak.
Uzun bir süre, sessizce oturdu taburede kederli bir halde,
selamlamadı kimseyi sözle ya da hareketle,
gülmedi, bakmadı tadına yiyecek ya da içeceğin.
Kızının hasretiyle yanıp tutuşarak oturdu,                                        [201]
Ta ki bilge ve dikkatli Iambe şakalaşana kadar.
Bir dizi şakayla gülümsetti kutsal hanımefendiyi,
kahkaha attırdı ve sağladı nazik bir ruh hali içinde olmasını
Iambe, daha sonraları da hoşnut etti onun ruhunu.
İkram etti Metaneira bir kadeh ballı tatlı şarap,
ama o kafasını salladı, söyledi doğru olmadığını
kırmızı şarap içmenin; Demeter sunmasını önerdi
taze nane ile karıştırılmış arpa ve sudan oluşan bir içki.
Kykeon içeceğini emredildiği gibi tanrıçaya verdi:
Kabul etti içeceği kutsal Demeter töreni şerefine.                                   

[211]

İlk olarak güçlü çocuk doğuran Metaneira konuştu:
“Selamlar leydim, zira sizin aşağı tabakadan değil
zannetmiyorum, soylu birisiniz. Yansıtıyor gözleriniz
adaletle hükmeden kralların asaletini ve zarafetini.
Mecburen tanrıların armağanlarına ve acılarına
katlanmak zorundayız biz insanlar; boynumuzun borcu.
Geldiğinize göre evime, bana ait olan sizin olacak.
Besle tanrıların bana geç ve beklenmedik bir şekilde
bahşettiği oğlumu; o benim en büyük tutkumdur.
Eğer oğlumu büyütürsen erişinceye kadar                                             [221]
delikanlılık çağına, imrenir seni gören her kadın;
veririm o kadar yüklü bir armağan sana.”
Zengin taçlı Demeter cevap verdi ona:
“Selamlar sana da kadın, tanrılar seni kutsasın.
Seve seve kucağıma alacağım oğlunu istediğin gibi;
büyüteceğim onu ve umarım olmayacağım ihmalkâr bir dadı,
ona ne büyüler ne şifalı otlar zarar verecek.
Çünkü daha güçlü bir tılsım biliyorum ot biçenlerden;
acı veren büyülerden koruyacak bir yöntem biliyorum.”
Konuştuktan sonra kısaca, bastırdı çocuğu mis kokulu göğsüne           [231]
ölümsüz elleriyle. Ve anne sevindi.
Sonra düşünceli Keleos’un parlayan oğlu,
Demophon’u, güçlü kalçalı Metaneira’nın doğurduğu,
büyük salonlarda besledi. Büyüdü çocuk bir tanrı gibi,
ne tahıl yedi, ne de [anne sütü] emdi.

. . . [ama gündüzleri, Demeter]

Sanki doğuştan tanrıymış gibi ambrosia ile yağladı,
bastırdı göğsüne çocuğu tatlı tatlı nefes üfleyerek.
Geceleyin onu bir çıra gibi ateşin kudretine gömdü,
kendi ailesinden gizlice. Hayret ettiler,
ne kadar hızlı büyüdüğüne; tıpkı tanrılar gibiydi.                                   [241]
Çocuğu yaşlanmayan ve ölümsüz kılacaktı
Eğer annesi Metaneira akılsızca gözetlemeseydi
bütün gece mis kokulu odasında nöbet tutup da.
Feryat etti kadın ve kalçalarını yumrukladı
oğlu için korktu, duyduğu acı aklını başından aldı.
Ve keder içinde sözcükler hızla döküldü ağzından:
“Bebeğim Demophon, yabancı yakıyor seni
alevler içinde, keder ve acıya boğuyor beni.”
Ağlayarak feryat etti ve duydu göksel tanrıça.
Ona öfkelenen Demeter, ölümsüz elleriyle,                                         [251]
lütufla taçlandırılmış, soylu bir aileye
beklenmedik bir anda doğan sevgili çocuğu
ateşten aldı ve bıraktı yere. Korkunç bir öfkeyle,
güçlü çocuk doğuran Metaneira’yı azarladı:
“Cahil ölümlüler, akılsızsınız öngöremeyecek kadar
iyi ya da kötü kaderin yaklaştığını.
Onulmaz zararlara uğruyorsunuz akılsızlığınız yüzünden.
Tanrıların yemini, Styx’in amansız suyu şahit olsun:
Sevgili çocuğunu yapacaktım sonsuza dek ölümsüz

ve yaşlanmayacaktı, bahşedecektim ona edebi bir onur.                     [261]

Artık ölümden ya da ölü ruhlardan kurtulamaz.
Yine de ölümsüz bir onur onun olacak her zaman
çünkü yattı dizlerimde ve uyudu kollarımda.
Zaman içinde, geldikçe bugünün yıldönümü,
Eleusis’in oğulları savaşacak birbirlerine karşı
ve korkunç bir cenge girecekler her yıl o gün.
Ben onurlu Demeter’im, en yüce güç ve
neşe kaynağıyım ölümlüler ile ölümsüzler için.
Haydi, inşa edin tüm insanlar benim için
büyük bir tapınak, şehrin sarp duvarlarının altında sunağı olan      [271]
Kallichoron’un yukarısındaki yüksek tepede.
Ayinleri kendim düzenleyeceğim, bundan sonra
yatıştırabilirsiniz beni yasalara uygun davranarak.”
Tanrıça konuşurken, değişti şekli ve boyu,
arındı yaşlılıktan ve yayıldı etrafa büyüleyici bir güzellik:
hoş kokulu entarisinden yükseldi etkileyici bir esans,
tanrıçanın göksel teninden gelen ışık çok uzaklarda parladı,
altın rengi saçları döküldü omuzlarına
ve aydınlandı sağlam yapılı konak ışıklarla.
Terk etti tanrıça büyük salonu.                                                       

[281]

Metaneira’nın dizlerinin bağı çözüldü.
Uzun süre sessiz kaldı, hiç düşünmedi
biricik oğlunu yerden kaldırmayı.
Ama kız kardeşleri duydular oğlanın acıklı ağlamalarını
ve geniş yataklarından fırladılar.
Biri alıp çocuğu kucağına göğsüne bastırdı,
diğeri yaktı ateşi, bir diğeri ise narin ayaklarıyla koşuşturdu
annesini mis kokulu odadan çıkarmak için.
Çocuğu kucaklarına alıp yıkadılar ve
sarıldılar sevgiyle, ama çocuk sakinleşmedi:
Kucakladı çocuğu daha kötü dadılar ve bakıcılar.                          [291]
Bütün gece boyunca korkudan titreyerek
dua ettiler büyük tanrıçanın merhamet etmesi için.
Şafak söktüğünde, egemenliği çok uzaklara uzanan Keleos’a,
anlattılar her şeyi taçlı tanrıça Demeter’in buyurduğu.
Bunun üzerine Keleos topladı tüm halkı,
emretti güzel saçlı Demeter’e yüksek tepede
görkemli bir tapınak ve sunak yapmalarını.
Hemen itaat ettiler, dinlediler sözünü ve inşa ettiler
tanrının buyurduğu gibi yükselen tapınağı.
Tapınak tamamlandığında, dinlendiler yorgunluktan                     [301]
ve dönmek için ayrıldılar evlerine. Ama altın Demeter
oturdu orada, tüm kutsanmışlardan uzakta,
yanıp tutuşarak kızının özlemiyle bekledi.
En korkunç ve acımasız bir yıl kıldı
toprağın beslediği insanlara ve yeryüzünde
filizlenmedi hiçbir tohum: Zengin taçlı Demeter, gizledi onu.
Boşuna sürükledi öküzler eğri sabanları tarlalarda
oysa beyaz arpa bereketsiz düştü toprağa.
Yok, olacaktı tüm konuşan soylar acımasız kıtlıkla
ve Olympos’takiler mahrum kalacaktı                                          

[311]

armağanlardan ve kurbanların onurundan,
eğer Zeus gözleyip de bir plan yapmasaydı.
Önce altın kanatlı İris’i uyandırdı
güzeller güzeli Demeter’i çağırması için.
Zeus konuştu ve İris itaat etti fırtına bulutlu
Kronos’un oğluna, kanatlanıp uçarak aşağı indi.
Gitti tütsü sunan Eleusis kentine ve
buldu kara giysiler içinde Demeter’i tapınakta.
İris ona hızlı sözlerle rica etti:
“Demeter, her şeyi bilen Zeus Baba çağırıyor seni [321]
sonsuza dek yaşayan tanrılar arasına katılmaya.
Gel, izin verme Zeus’tan gelen sözlerimin boşa gitmesine.”
İris yalvardı ama Demeter’in kalbi ikna olmadı.
Sonra baba, gönderdi birbiri ardına
kutsanmış tüm ölümsüz tanrıları. Sırayla
yanlarına çağırdılar, sundular değerli armağanlar
ve her türlü onuru, tanrılar arasından seçebileceği.
Lakin kimse ikna edemedi onun yüreğini ya da aklını:
öfkeliydi ruhu, reddetti sözlerini kesinlikle.
Asla ayak basmayacağını söyledi güzel kokulu Olimpos’a                          [331]
ya da hiçbir ürün vermeyeceğini yeryüzüne
gözleri ışıl ışıl parlayan kızını kendi gözleriyle görene dek.
Gümbür gümbür gürleyen Zeus duydu bunu,
altın asalı Hermes’i gönderdi Erobas’a
Hades’i nazik sözlerle ikna etmesi için
Persephone’yi çıkarması için puslu karanlıktan
tanrılar arasındaki aydınlığa, böylece annesi
kendi gözleriyle görüp kızını, vazgeçebilirdi öfkesinden.
Hermes de dinledi onu; ayrıldı Olympos’tan
hızla yeryüzünün gizli yerlerine daldı.                                                         [341]
Lord Hades’i evinde, buldu yatakta
saygıdeğer karısıyla birlikte otururken,
kız hala isteksizdi ve özlüyordu annesini.

[Ama Demeter, kutsanmış tanrıların işlerine karşı bir düzen kurmuştu].

Argos’un kudretli Katili yaklaşarak yanına şöyle dedi:
“Siyah saçlı Hades, Ölülerin Efendisi,
Zeus Baba emretti bana, soylu Persephone’yi
Erebos’tan çıkarıp aramıza getirmemi,
böylece görebilecek annesi kızını ve vazgeçecek
tanrılara karşı duyduğu öfke ve hiddetten.
Demeter tasarladı bir düzen, yok etmek için kısa ömürlü                         [351]
topraktan doğan insan soyunu, gömdü tüm tohumları toprağa
hiçe saydı tanrıların saygınlığını. Öfkelendi korkunç bir şekilde
ve katılmadı tanrılar arasına: oturdu güzel kokulu tapınağında
terk etmedi Eleusis’in engebeli şehrini.”
Anlattı o bu şekilde. Gülümsedi Ölülerin efendisi Hades,
çatık kaşlarıyla ve itaat etti Kral Zeus’un buyruğuna.
Hemen düşünceli Persephone’yi çağırdı:
“Persephone, git kara pelerinli annenin yanına
eğer sakinleştirecek ise öfkeni ve ruhunu.                                               [361]
Mutsuz olma diğerlerinden daha fazla.
Senin için uygunsuz bir koca olmayacağım
diğer tanrıların arasında, Zeus Baba’nın öz kardeşiyim.
Hükmedeceksin burada yaşayan ve devinen herkese,
en yüce onura sahip olacaksın ölümsüzler arasında
ve sonsuza dek cezalandıracaksın
haksızlık yapanları, öfkeni yatıştıramayanları
uygun ayinlerle ya da armağanlarla.”
Böyle söyledi o. Düşünceli Persephone sevindi
ve hemen sevinçle ayağa fırladı. Ama gizlice                                        [371]
kıza yemesi için bal gibi tatlı bir nar tanesi verdi,
dikkatini dağıttı, böylece kalamayacaktı sonsuza dek
kutsal, kara pelerinli Demeter’in yanında.
Hades, Birçok Ölünün Efendisi,
koştu ölümsüz atlarını altın arabasına.
Kız tırmandı arabaya güçlü Hermes ile
dizginleri ve kırbacı eline aldı ve ilerlediler hızla
büyük salon boyunca. Coşkuyla uçtular
ve tamamladılar uzun yolculuğu çabucak.
Ne deniz ne de nehir, ne çimenli kayalıklar                                       

[381]

ne de dağ zirveleri durdurdu onları: göklerde
ilerliyordu ölümsüz atlar havayı yararak hızla.
Hermes onları, sürdü zengin taçlı Demeter’e doğru
güzel kokulu tapınağında bekleyen. Demeter gördü kızını,
atıldı ağaçlık dağdan inen bir maenad gibi.
Persephone annesinin [güzel gözlerini] görünce
indi [arabadan] aşağı ve koşmaya başladı
[doladı kollarını annesinin boynuna].
[Sevgili kızını hâlâ kucaklayan Demeter, hemen]
[şüphelendi bir hileden; endişelendi yüreği çok].                            [391]
Kucaklaşmayı bitirince hemen başladı sorgulamaya: ]
“Yavrum, [aşağıdayken] hiç yemek [yemedin]
değil mi?  Konuş, [saklanma, böylece bilelim ikimiz de].
Eğer yemediysen, [nefret dolu Hades’ten] geldiğine göre,
yaşayabilirsin benimle ve babanla birlikte,
[Kronos’un fırtına bulutlu oğluyla,]  onurlandırılarak tüm [tanrılar tarafından].
Ama eğer yediysen, geri dönersin [dünyanın gizli yerlerine],
orada [her yılın] üçte birini geçirirsin,

ama yaşarsın benimle ve [diğer tanrılarla] iki mevsim.

Filizlendiğinde her türlü hoş kokulu çiçekle toprak                        [401]
baharda, doğacaksın tekrar sisli karanlıktan,
tanrılar ve ölümlü insanlar için büyük bir mucize olacaksın.
Nasıl kandırdı seni Kudretli Ölüler Kralı?”
Buna karşılık güzel Persephone yanıtladı:
“Sana tüm gerçeği anlatacağım anne.
Hermes, hızlı koşucu, yanıma geldi,
Kronos’un oğlu babamın ve diğer tanrıların yanından,
alıp götürmek için Erebos’tan; böylece beni görebilecek
ve vazgeçecektin tanrılara beslediğin öfke ve nefretten,
sevinçten havalara uçtum, ama Kronos’un diğer oğlu gizlice               [411]
ağzıma bir nar tanesi koydu, bal gibi tatlı,
zorla yemeye mecbur etti beni, hem de hiç istemediğim halde.
Anlatacağım sana kurnaz Hades’in nasıl beni kaçırdığını,
babamdan koparıp, nasıl gizli diyarlara götürdüğünü
yeryüzünün derinliklerinde ve sorduğun her şeyi.
Büyüleyici bir çayırda oynuyorduk hepimiz:
Leukippa, Phaino, Electra, Iantha,
Melita, Iacha, Rhodeia, Kallirhoa,
Melobosis, Tyche, çiçek açan Okuroa,
Chryseis, Ianeira, Akasta, Admeta,                                                    [421]
Rhodopa, Plouto, büyüleyici Kalypso,
Styx, Ourania, sevimli Galaxaura,
savaştan heyecan duyan Athena ve ok atan Artemis.
Oyun oynadık ve topladık güzel çiçekler:
süsen ve sümbülle karışık narin çiğdemler,
gül goncaları ve zambaklar, görülmeye değer güzellikler
ve uçsuz bucaksız yeryüzünde çiğdem gibi büyüyen bir nergis.
Sevinçle nergisi kopardığımda, yarıldı toprak aşağıdan
ve birçoklarının güçlü kralı fırlayıverdi ortaya.
Hades, istemediğim halde beni sürükledi toprağın altına,                 [431]

altın arabasına bindirip; bağırdım avazım çıktığı kadar.

İşte hepsi bu, gerçeği söylüyorum sana üzgün olsam da.”
Böylece gün boyu iki tanrıça paylaştılar aynı duyguları,
şenlendirdiler birbirlerinin yüreğini ve ruhunu;
kucaklaştıkça yürekleri arındı kederden.
Neşe saçtılar birbirlerine ve neşe duydular birbirlerinden.
Parlak duvağıyla Hekate geldi yanlarına
ve sarıldı içtenlikle kutsal Demeter’in kızına.
O andan itibaren oldu kızın eşlikçisi ve yoldaşı.
Gürleyen, gümbürdeyen Zeus, yolladı Rhea’yı,                             [441]
kara pelerinli Demeter’in annesini, getirmek için kızını
tanrıların soyunun arasına, Zeus’un söz verdiği gibi
arasından seçebileceği onurlar adına.
Buyurdu Rhea’ya, kızın puslu karanlıkta kalmasını
yılın üçte biri boyunca ve kalan üçte ikisinde ise
annesi ile diğer ölümsüzlerle birlikte olmasını.
Uydu tanrıça Rhea, Zeus’un emrine.
İndi hızla Olympos’un doruklarından aşağı,
Geldi Rarian Ovasına: bir zamanlar verimli, şimdi çorak olan
toprağın hayat veren memeleri yapraklardan arınmıştı,                 [451]
duruyordu bomboş. Toprak gizlemişti beyaz arpayı
kurnaz Demeter’in hilesiyle. Çok geçmeden,
boy atacaktı tahıllar gene baharın gelişiyle
ve geniş karıklar ova boyunca,
dolacaktı demet demet dizilen tahıllar ile.
İşte orada, indi ilk kez Rhea kıraç havadan aşağı.
Gördüler anne ve kız birbirlerini, doldu yürekleri sevinçle.
Parlak duvaklı Rhea şöyle dedi Demeter’e:
“Çocuğum, sesli gürleyen Zeus çağırıyor seni
tanrılar soyu arasında dolaşmaya, onurlar için –                            [461]
hangisini istersen seçebileceğin – söz verdi.
Buyurdu kızın puslu karanlıkta kalmasını
yılın üçte biri boyunca ve kalan üçte ikisinde ise
olmasını seninle ve diğer ölümsüz tanrılar ile.
Zeus söyledi bunların olacağını ve buyurdu kafasıyla.
Ama gel, kızım benim, boyun eğ. Sonsuza dek
Kronos’un oğlu fırtına bulutlu Zeus’a öfke dolma.
Yetiştir hayat veren meyveleri insanlık için hızla.”
Rhea yalvardı ve zengin taçlı Demeter eğdi boyun.
Çabucak çıkardı bereketli topraktan fışkıran meyveleri.             [471]

Dolup taştı uçsuz bucaksız yeryüzü yapraklarla

ve çiçeklerle. Anlattı Demeter kutsal ayinleri
adalet dağıtan krallara, Triptolemos’a,
at süren Diokles’e, güçlü Eumolpos’a,
ve liderleri Keleos’a; öğretti Gizemlerini hepsine,
[Triptolemos’a, Polykseinos’a ve Diokles’e,]
çiğnenmemesi ve hakkında sorular sorulmaması gereken
ya da söylenmemesi gereken kutsal şeyleri: engeller tanrıların gazabı.
Ayinleri gören yeryüzündeki ölümlüler kutsanırlar,
ancak ayinlere hiçbir katkısı olmayan, bilgisizler,                            [481]
öldüğünde puslu karanlıkta paylaşamazlar aynı kaderi.
Gerçekleştirdikten sonra Kutsal Demeter ayinlerini,
ayrıldı Olimpos’ta toplanmış tanrılara katılmak için;
orada yaşarlar gök gürültüsünden hoşlanan,
saygı duyulan ve korkulan Zeus ile. Kim olursa olsun kutsanmıştır
Demeter ve Persephone’nin yeryüzündeki ölümlülerden sevdikleri-
Gönderirler Ploutos’u o kişinin yüce evine
ve zenginlik verir Ploutos ölümlü insanlara.
Gelin, tütsü sunan Eleusis’te yaşayan tanrıçalar,
denizle çevrili Paras ve kayalık Antron –                                         [491]
Mevsimleri getiren, parlak meyveler veren Kraliçe Demeter
ve senin güzeller güzeli kızın Persephone,
rızık verin bana lütfen şarkım için.
Lakin hep anacağım seni ve başka bir şarkıyı da…