“Ne o öyle kukumav kuşu gibi bir başına tünemişsin/ Düşünüp durma öyle kukumav gibi…“
Canım biz Türkler, ne güzel benzetmelerle süslüyoruz söyleyeceklerimizi. Hatta o kadar ısrar ediyoruz ki bu söylediklerimizde, kültürel mirasımıza deyim olup çıkıveriyor ortaya. Birde rahmetli Aziz Nesin’in dediği gibi “Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi oluyoruz” ya. İşte bugün de öyle bir yanlış anlaşılma üzerine geldi kondu bu kuş yazımıza. Malum yanlış anlaşılmalara karşı saplantılı bir takıntımız var ?
Baykuşgiller
Ne yalan söyleyeyim ben baykuşun tek bir cinsi olduğunu zannederdim. Ama pek çok alt türe sahipmiş. Puhu kuşları mesela ya da Kukumav Kuşu. Paçalısı, Alacası, Peçelisi, Kulaklısı bir sürü çeşidi varmış.
(Daha detaylı bilgi için Doğa Bilim Sitesi)
(Puhu Kuşu mesela, sanki kaşlarını çatmış da biraz kızgınmış ifadesi olan çeşit)
Genelde Baykuş dediğimiz zaman, özellikle kırsalda ve de özellikle geceleri sesini duyduğumuz. Uğursuzluk getirecek diye batıla saptığımız. Hatta hastası olan evde hastanın iyileşmeyeceğine işaret olan; korku filmi gibi hikayelerle büyütüldük. Belki keskin gözlerinden, belki sesinden ürktük durduk.
Oysa Türk Mitolojilerinde Ugi olarak bilinir bu kuş türü. Bilgelik ve Fedakarlığın sembolüdür. Baykuş Ana Manas Destanın sembolü, Mimar Sinan’ın eserlerindeki imzası hep bu gizemli kuş değil midir? Bilge şamanların kıyafeti manyakta bulunan tasvirleri…
Hatta ve hatta kuşların dilinden anlayan Hz. Süleyman’ın, kuşlar meclisinin bilgesi olan bu kuşun hiç bir zaman yiyecek aramaması ile ödüllendirildiği ve “Baykuşun kısmeti ayağına gelir” atasözünün de bu rivayete ithaf edildiği dilden dile gelmiş hikayelerdendir.
Küçük Baykuş Kukumav; Little Owl
Bilimsel ismi Athene Noctua olan Kukumav kuşu, mitolojide bilgelikle ve bilgelik tanrıçası olan Athena (Roma mitolojisindeki karşılığı Minerva) ile ilişkilendirilir.
Orijinal adındaki gibi baykuş türlerinin en küçük hacimlisi bu kuş. Ufak tefek, hafif toparlak, delici sarı gözler ve bembeyaz kaşlarla diğer akrabalarından ayrılıyor.
(Hakkında ki tüm teknik detaylar için referans Trakus)
Genelde bahçe ve çiftliklerin yakınlarında yuva kuruyorlarmış. Küçük kemirgen, börtü böcek, solucan gibi zararlılarla beslendiği için de tarım için son derece faydalıymış.
Şahsına Yapılan Haksızlıklar
Ne o Kukumav Kuşu gibi bir başına
Genelde evin çok bilen ve daha aktif olmanızı isteyen büyükleri tarafından, evin gencini harekete geçirmek için söylenen “bak terlik geliyor” a benzeyen bir deyim. Çünkü siz tek başınıza olduğunuzda kimsesizsinizdir! Kalkıp harekete geçmeniz gerekir! Bir de öyle bön bön bakıp da kös kös oturmayınızdır. ??️
Ama yanlış haber. Kumumav Kuşu
- İlgiyi seven (internet kendini sevdirme videolarıyla dolu)
- Her daim yuva yaptığı evin tarlasını, mahsulünü zararlılardan koruyan,
- Üstelik kimsesiz değil; her daim tek eşli olan, esaslı bir kuş!
Yani oturuyorsa da vardır korumakla ilgili bir sebebi. Birde keskin bakışları, gecenin karanlığında bön bön bakamaz herhalde.
Kukumav Gibi Düşünüp Durma Öyle
Genelde üzüntülü bir halde ve derin düşünlere dalıp gidildiğinde kullanılıyor. Bazen de eleştirilmek için kullanılan bu deyimimizde de yanlış anlamışız bence bu cüce baykuşları.
Bilgeliğin sembolü bu kuş, derin düşünüyorsa bilgeliğindendir, üzüntü nereden çıktı şimdi. Evi koruyacak, tarlayı koruyacak, eşine sadık olacak. Erdem sahibi olmak kolay mı yahu.
Teoriyi çürütüyorum. Kukumav Kuşu Gibi Düşün denilmesi lazım değil mi şimdi?
Sorma! Kukumav Öttü, Hasta Öldü
İşte bu en büyük haksızlık.
Bir kere hikayeyi gözümüzde canlandıralım. Köy evleri malum, kerpiç yani börtü böceğe son derece müsait. E ölüm döşeğindeki hastaya gece gündüz Kur’an okunuyor. Yani gece bu ışığa gelen börtü böcek normalden de çok. Ve süper kahramanımız evimizi haşereden koruyan kuş, başlıyor göreve.
Bir yandan avlarını kendine çekmek, diğer yandan kendini av olmaktan korumak ve öte yandan eşine ganimetin haberini vermek için çeşitli sesler çıkarıyor. Sonuç; mefta.
Ben olsam ben de çok kızardım.
Kukumav ötsün ki; herkes güven içinde doğal sürecini yerine getirsin.
Sözün Sonu
Yani, bence dostlar bu kuşu hep yanlış anlatmışlar bize…
Keşke
- O’nun gibi derin düşünceli, bilge
- Hayatın dengesi içinde önemli görevleri olan ve bunu yerine getirmek için hiç boş durmayan
- Eşine, yuvasına, ailesine sadık, dost, çalışkan faydalı olabilsek hepimiz.
Bence bu deyimler olumsuz anlamlarından derhal çıkarılıp, motivasyon ve kişisel gelişim sınıflarına acil olarak nakledilmeli!
Ya Sizce?