Müze Gazhane; Sanayi Tesisinden Kültür Merkezine

Müze Gazhane

İstanbul geçtiğimiz günlerde bir kültür ve sanat merkezi kazandı. Kadıköy’de bulunan Hasanpaşa Gazhanesi bir kültür-sanat kompleksine dönüştürüldü.  Müze, ye ilave olarak; sergi salonu, tiyatro sahnesi, kütüphane gibi etkinlik alanlarına da sahip 32bin metrekare alanda yer alıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilip hayata kazandırılan bir yapı; Müze Gazhane.

Gazhaneler; Şehrin Belleği

İstanbul’da Hasanpaşa, Poligon, Yedikule, Dolmabahçe ve Kuzguncuk olmak üzere toplam 5 gazhane bulunmaktadır. 19.yy. teknolojisiyle kurulmuş yapılar tarihsel ve toplumsal belleğe sahiplerdir. Bugün bir çoğu atıl bir şekilde şehrin göbeğinde bulunmaktadır.

130 Yıllık Bir Sanayi Tesisi

Hasanpaşa Gazhanesi 1891 yılında Kadıköy bölgesinin gaz ihtiyacını karşılamak için inşa edilmiş. Anadolu yakasının en eski sanayi tesislerinden biri olarak 1993 yılına kadar çalışmaya devam etmiş.

Gazhane, maden kömüründen elde edilen gaz ile Kadıköy ve Üsküdar’ın aydınlatma ve ısınmasının sağlanması amacıyla kurulmuş. Gazhanede üretilen yakıt, sokak ve iç mekân aydınlatılmasında kullanılıyormuş. Cadde ve sokakların aydınlatılması için yerleştirilen gaz fenerleri, 60 m aralıklarla döşenmiş. Bu fenerleri görevliler her gün belirlenen saatlerde yakarlarmış. İstanbul’da sokakların elektrikle aydınlatılması 1920’de başlamış. Yani 1920 yılına kadar sokaklar gaz feneri ile aydınlatılmış. Gazhaneler,  o yıllarda yaşamın önemli birer parçalarıymış.

Daha sonraları gazhaneler sadece ısınma amacıyla kullanılmış. İstanbul’da doğalgazla ısınma sistemine geçilince de 1993 yılında gazhanenin işlevi sonlandırılmış.

Gazhane Çevre Gönüllüleri

Hasanpaşa Gazhanesinin kapatılmasından sonra bugüne kadar geçen süre de hayli zorlu olmuş. Tesis kapatılınca bazı yapıları sökülerek satılmış. Zamanla bu alandaki yapılar metruk bir hale gelmiş.  Ancak çevre sakinleri böyle bir alanın rant sağlayıcılarının eline düşmemesi için yoğun çaba sarf etmişler. Çeşitli meslek odalarının, mimarların, gönüllülerin desteğiyle kültür merkezi yapılması için belediye ile görüşmeler yapılmış. Uzun uğraşlar sonucunda 2001 yılında kültür merkezi projesi kabul edilmiş. Ancak süreç yine sekteye uğramış  ta ki bugüne kadar. 28 yıllık bir süre sonunda Hasanpaşa gönüllüleri istedikleri kültür sanat merkezine kavuştular.

Gazhane Çevre Gönüllüleri’nin yapı için verdikleri mücadele, buraya dair geliştirdikleri kültür alanı çalışmaları ve yürüttükleri çaba bir endüstri mirasını kamusal mekâna dönüştürme hikâyesi gerçekten etkileyicidir.

Müze Gazhane

İstanbul’un sembol alanlarından biri olmaya aday Müze Gazhane bünyesinde 6 sergi/müze salonu, 2 tiyatro/konser salonu, performans stüdyoları, kütüphane, kitapçı, yeme içme alanı, atölyeler, ortak çalışma alanları ve kapalı otoparkı barındırıyor.

130 yıllık bir sanayi mirasının kültür merkezine dönüştürülerek topluma kazandırılması kuşkusuz İstanbullular için bir nefes alma alanı olacaktır. Bu tarz kültür sanat merkezlerin sayısının artması bir sanatsever olarak beni çok mutlu ediyor.