1947 yılından bu yana “Verem Eğitimi ve Propaganda Haftası” olarak kutlanıyor ülkemizde. Ocak ayının ilk pazar günü başlıyor bu hafta ve bu yıl da 3-9 Ocak arasında kutlanıyor olacak. Haftanın amacı; toplumun bilinçlenmesi.
HATIRLAYIN…
Filmleri mesela…
Veremi konu etmiş ilk film 1959 yapımı Hicran Yarası aslında ama bir yangın kopyaların günümüze ulaşmasını engellemiş, ne güzeldir kim bilir başrolde Sadri Alışık varmış. Sonra bir Hülya Koçyiğit’i görüyoruz 1969 yapımı Boş Kalan Çerçeve ‘de bir Filiz Akın’ı görüyoruz 1970 yapımı Beyaz Güller ‘de Kartal Tibet’in karşısında. İnce bir öksürük, biraz terleme en son öksürürken kibarca ağıza kapatılan mendildeki kandan anlarız veremi.
“Önce öksürüverdim, Öksürüverdim hafiften. Derken ağzımdan kan geldi, Bir ikindi üstü durup dururken“
Muzaffer Tayyip Uslu’ya ait bu dizeler. Genç bir şair Zonguldaklı, bu romantik hastalıktan hayatını kaybetmiş iki yakın arkadaştan biridir. Sonra da arkadaşı Rüştü Onur’la birlikte Kelebeğin Rüyası filmine konu olmuşlar.
Ya şiirler…
Abdülhak Hamid Tarhan’a Makber‘ i yazdıran da tüberküloz olmuş o yıllarda.
Çok sevdiği eşi Fatma’yı veremden kaybetmiş. Faruk Nafiz Çamlıbel’in Han Duvarları şiirini tekrar okuyun. Diyor ki;
Uzun bir yolculuktan sonra İncesu’daydık, Bir handa, yorgun argın, tatlı bir uykudaydık. Gün doğarken bir ölüm rüyasıyla uyandım, Başucumda gördüğüm şu satırlarla yandım! “Garibim namıma Kerem diyorlar Aslı’mı el almış haram diyorlar Hastayım derdime verem diyorlar Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış’ım ben”
Hababam Sınıfı’nı hafızalarımızın en tatlı hatırası yapan Rıfat Ilgaz bir çok defa Heybeliada Sanatoryumu’ na yatmış ve şöyle bitirir “Sanatoryumda Bir Doktor Konferans Verdi” şiirini:
Sanmayın şifası yok bu hastalığın
Tıbbın elinden ne kurtulur
İniyor ak gömlekli hekim kürsüden
Alkışlanır böyle vadedenler
Biz sadece öksürüyoruz…
Ah o yıllarda ne çok acı çekmiş ki insanlar sanata dökülmüş. Şiirler, türküler, romanlar, filmler… Başka da böyle bir romantik hastalık olmuş mudur acaba? Genç yaşta ölümler, yarım kalan aşklar, yaşanmamışlıklar… Acaba yıllar sonra şu yaşadığımız korona virüsüne de şiir yazılır der misiniz? Filmleri mutlaka olacaktır da pek bir bilim kurgu tadında.
PEKİ NEDİR TÜBERKÜLOZ ?
Biliyorsunuz mutlaka da; biz BİRİKİYORUM ailesi olarak sağlık köşemizde değinmek istiyoruz yeniden. Amacım hastalığın teknik kısmını anlatmak değil aslında. Sadece dikkat çekmek ve sizi araştırmaya teşvik etmek istiyorum.
Çaresizlik, ölüm, umutsuzlukla anılan korkunç bir hastalıkmış o dönemlerde. 1882 yılında Robert Koch bulmuş Mycobacterium tuberculosis basilini ve hastalığı tanımlamış. Hastalık bulaşıcı olmakla birlikte yoksulluk, yetersiz beslenme, zor yaşam koşulları hastalığın iyileşmesini engelleyip ölümlere sebep olmuş.
Türk Toraks Derneği’nin hafta ile ilgili açıklamasına bakarsak yıllar içerisinde dünyada da ülkemizde de azalmış olduğunu görüyoruz vaka sayılarının.
Bebekken yapılan ilk aşıdan, işe girerken çekildiğimiz röntgen filmlerinden biliyoruz veremi ama Tüberküloz Dairesi Başkanlığı’nın internet sitesini inceleyerek çok daha iyi öğrenebiliriz.
SAĞLIKLI GÜNLER
Diyerek son verelim bu romantik ince hastalığı anlatmaya. Ha unutmadan o eski siyah beyaz filmlerdeki beyaz mendiller öksürürken, aksırırken ağzımızı kapatmak içindir.
5
5