Vakıf Kültürü bizim insanımız için geçmişten gelen son derece önemli bir mesele.. Toplumsal yardımlaşma ve dayanışma temeline dayanıyor.
Her şeyde olduğu gibi günümüzün hızla akıp giden zamanında anlam kargaşası yaratmaması açısından önce kelime anlamlarıyla başlamanın daha güzel olduğunu düşünüyorum.
Kelime anlamlarıyla; Vakıf, Vakfiye, Hayır Hasenat
Vakıf
- Bir hizmetin gelecekte de yapılması için belli şartlarla ve resmi bir yolla ayrılarak bir topluluk veya bir kimse tarafından bırakılan mülk, para
- Bir topluluk veya bir kimse tarafından bırakılan mülk ve paranın idare edildiği yer.
- Bir veya birçok kişi tarafından kurulan ve toplum yararına çalışmayı ilke edinen kuruluş
Vakfetmek
- Kendinin olan bir geliri, taşınmazı vb. vakıf olarak vermek, vakıf durumuna getirmek.
- (Mecaz) Bir şeyin bütününü belli bir amaca vermek, adamak.
Hayır; bir karşılık beklemeksizin yapılan yardım, iyilik işi, iyilik.
Hasenat; iyi, güzel, yararlı işler.
Vakıf mı Dernek mi?
Derneklerin de amacı yardımlaşma değil midir? Aralarında nasıl farklar var gibi sorular benim de kafamı kurcalıyor.
Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel bir kişiliğe sahip kişi topluluklarındandır.
olarak geçiyor tanım kaynaklarda;
Yani evet, ikisinin de ortak amaçları toplumsal fayda, iyilik, dayanışma ve yardımlaşma.
Vakıf kurulumu için bir kişi yeterliyken; dernek kurulumunda en az yedi kişiye ihtiyaç var. Yani kabaca dernekler kişilerin bir güç olmasıyla, vakıflar ağırlıklı olarak mal ve hizmetin güç olmasıyla yola çıkar. Ayrıca derneklerin bir tüzel kişiliği var. Mutlaka; Genel kurul, Yönetim kurulu ve Denetim kurulu olması gerekiyor. Vakıf biraz daha hizmet edeceği amaca gelir sağlayan ve karşılıksız bağışlara dayanan bir yapı olarak şekilleniyor. Bana enteresan gelen bir bilgi daha; dernek kurulamazken; vasiyet olarak vakıf kurulabiliyor.
Vakıf – Vakıflar Haftası
Amacı toplumsal dayanışma ve yardımlaşmanın önemini hatırlatarak, insani duygularımızın gelişmesine yardım etmesi maksadıyla vakıflar haftası da kutlanıyormuş. Hatta 1985 yılının 3-9 Aralık tarihleri arası belirlenmiş bu hafta için.
2001 yılından itibaren ise mayıs ayının ikinci haftası olarak kutlanması uygun görülmüş (İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün gönderdiği 26-12-2005 tarih ve 8771 sayılı yazıda; Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 12-12-2005 tarih ve B.02.1.VGM.0.15.00-051/3529-20362 sayılı yazısı ilgi alınarak)
Tarihlerin ya da isimlerin ne önemi var ki; asıl olan toplumsal bilinçse.
Konuyla ilgili araştırma yaparken oldukça enteresan vakıflarla da karşılaştım. Ama o listeye geçmeden önce ufacık bir anekdot daha.
Osmanlı milletinin her tabakasında ana-baba ve akrabalar, çocuklarına örnek olup daha küçük yaşlardan itibaren onları hayır işlerine alıştırırlar. Hayır ve hasenat denilen ve insanın şahsiyetini yücelten bu faziletler sayesinde, kişide bencillik, cimrilik ve tamahkarlık gibi menfi duygular körelir.
(Mouradgea D’Ohsson)
Evet, tarihle ilgili biraz araştırma yaptığımızda;
- Köklerimizin ailesine ne kadar bağlı olduğu,
- Gelecek ve para biriktirme kaygısı olmadığı,
- Darda olan insanlara mahallesi başta olmak üzere devletinin hemen yetiştiği,
- İsraf ve lüks yerine yardımlaşma ve elbirliğinin değerli ve kıymetli olduğu,
- Zenginlik olduğunu görüyoruz.
İşte bu yüzden imkanları olanlar vakıflara yardım yapmışlar ve pek çok konuda vakıflar kurulmuş.
Tarihte İlginç Vakıflar
Fakirlerin Vergisini Ödeyen Kadın Vakfı, Yol Güvenliğini Sağlayan Vakıf, Fabrika Kuran Vakıf, Duvar ve Sokak Temizliği Vakfı (1470), Meyve Ağaçları Diken Vakıf (1483), Herkese Meyve Vakfı (1594), Misafirleri Ağırlayan Vakıf (1756) Suyu Çoğaltan Vakıf (1860) ve daha bir çoğu..
İnsanın kendini güvende ve korkusuz hissetmesini sağlayacak dayanışma örneklerinden bazıları.
Vakıflar Genel Müdürlüğü 2012 yılında Tarihte İlginç Vakıflar adı altında bir e-kitap hazırlamış. En azından ilk bir kaç sayfasına göz gezdirmenizi isterim. Vakıfların listesine bir göz atmanızı; hangisini yazsam diğerine haksızlık olacak gibi geldi bana. Bence bir göz atın ?
